Jan Marijnissen over vrijheid, verantwoordelijkheid en burgerschap

Gisteren hield Jan Marijnissen in Vlissingen in het kader van het Zeeuwse bevrijdingsfestival de elfde Van Randwijklezing "Over vrijheid, verantwoordelijkheid en burgerschap", die hij begon met de woorden:

Vandaag staat de vrijheid centraal. We zijn vrije burgers, in een land vrij van een bezetter of onderdrukker. Maar wat behelst onze vrijheid nog meer? Kan vrijheid bestaan zonder verantwoordelijkheid? Of moet hij die aanspraak maakt op vrijheid, ook erkennen dat daar plichten tegenover staan? Hebben we de vrijheid om weg te kijken en te zwijgen, ook in situaties waarin we eigenlijk moeten optreden? Zo maar wat vragen.

‘Vrijheid, gelijkheid en broederschap’, riepen de Fransen in 1789. Blijkbaar dekt de term vrijheid niet alles. Albert Camus zei: ‘Als de mens er niet in slaagt gerechtigheid en vrijheid te verzoenen, dan slaagt hij nergens in.’ Het een is dus een voorwaarde voor het ander. Mijn jeugdheld Herbert Marcuse zei: ‘Tevreden slaven zijn de ergste vijanden van de vrijheid.’ Bestaat er dus een verplichting je te ontdoen van de ketenen die een ander je aanlegt? Kan vrijheid omslaan in onvrijheid? Was kinderopvang in de jaren zeventig een eis van de vrouwenbeweging, nu wordt het bestaan van die opvang gebruikt als argument tegen ouders die hun jonge kinderen willen verzorgen. Mensen worden soms moe van de keuzevrijheid die ze hebben in de door de overheid vermarkte sectoren als zorg, energie en telefonie. En pas op: de totale vrijheid voor de wolven betekent de dood voor de lammeren. Wat doen we daar aan? Zo maar wat vragen.

In zijn lezing brengt Marijnissen heel wat belangrijke zaken voor het voetlicht, en ik zou dan ook iedereen dringend willen aanraden de volledige tekst te lezen op de site van de SP.