vrijdag 8 december 2006

A Few Good Men (gastkolom)

Velen van u zullen zich de titel van deze Amerikaanse film nog herinneren: hij gaat over de verdediging (door een jonge en veelbelovende advocaat) van twee mariniers die beschuldigd werden van een moord in de basis in Guantánamo. Dit artikel gaat echter niet over de film. Die heb ik alleen maar gebruikt als inleiding tot iets van afgelopen zomer met betrekking tot Guantánamo, dat de grenzen in de Amerikaanse geschiedenis verlegd heeft. "Gelukkig voor velen lijkt het alsof er dingen aan het veranderen zijn".

Deze onverwachte zin, die Swift (een kapitein van 44 van de Amerikaanse marine) zelf als een mijlpaal betitelde toen hij een dezer dagen in Madrid de medaille van eer kreeg van de Algemene Raad van de Spaanse Advocatuur, is niet alleen een (gedeeltelijke) overwinning voor Amerika, maar ook voor de rest van de wereld.

Het feit dat eraan ten grondslag ligt is dat de gevangenen in Guantánamo onwettig gemarteld en berecht worden. Dat betekent: onder de benaming van "overredingstechnieken" bij verhoren drijft de regering van de VS de spot met het internationale verbod op de toepassing van martelingen en mishandelingen. De meeste van de gebruikte technieken laten geen lichamelijke bewijzen achter, ook al hebben ze slopende gevolgen voor de slachtoffers. We kunnen ons allemaal een beeld vormen van de schade van een slag, van de pijn die ontstaat door een geforceerde houding of de kwelling van het onthouden van voeding, water of medische zorg. Maar wat we ons niet kunnen voorstellen is de psychologische schade. Enkele voorbeelden van die monsterachtigheid, die al jaren aan de kaak gesteld wordt door onder andere Amnesty International, zijn: verlengde isolatie, waarbij de gevangenen worden onderworpen aan drukkende duisternis en extreme hitte en koude, verblindende lichten of voortdurende geluiden; beroving van zintuiglijke waarneming en onbeweeglijkheid gedurende lange perioden; seksuele vernederingen; het verhinderen van slaap; bijna-verstikking met plastic, handdoeken of water; schijn-executies... Amnesty International stelt aan twijfelaars een eenvoudige test voor: Spreid je benen en buig ze. Strek je armen naar opzij uit (in kruisvorm) en handhaaf die houding gedurende 30 (niet meer dan dertig!) minuten. Daarna kunnen we ons voorstellen hoe het moet zijn om tien uur zo te staan. De pijn is fel en onverdraaglijk, net als een wrede afranseling, maar dan zonder littekens. Dit is een van de in Guantánamo toegelaten technieken.

Nu we weten dat martelingen worden toegelaten en dat ze feitelijk toegestaan zijn, is het nog nodig daaraan toe te voegen dat de gevangenen op onwettige wijze berecht worden. Dat betekent: de Amerikaanse regering is verplicht om de gevangenen in Guantánamo te beschouwen als krijgsgevangenen en moet zich derhalve houden aan de Conventies van Genève of, wat op hetzelfde neerkomt, niet toe te staan dat de rechten van de gevangenen ongehinderd verkracht worden. Welnu, Swift (de marine-kapitein waarover ik het hierboven had) heeft kenbaar gemaakt dat "deze tribunalen niet werken binnen het kader van het civiele en militaire recht" en dat er in Guantánamo geen normen bestaan. De president van Amerika, George W. Bush, vroeg de Amerikanen erop te vertrouwen dat alles goed gedaan werd. Een feit is echter dat een rechtsstaat op wetten gebaseerd moet zijn en op onpartijdige rechters die die wetten toepassen (er mag niemand zijn die meent een absolute macht te hebben en die God speelt). Dat, beste lezers, heeft niets te maken met vertrouwen in deze of gene president, maar met iets dat al lang bestaat en dat boven de president staat. Het basisrecht van het "habeas corpus" [het recht van een gevangene om om herziening te vragen als hij meent ten onrechte aangehouden te zijn] - dat, bovendien, niet geldt voor de militaire commissies die de door Swift verdedigde zaak moeten herzien - is onbetwistbaar. Daarom denkt Swift er niet over om zich terug te trekken en hij verzekert, ofschoon hij onder druk gezet is om in de komende maanden de marine te verlaten ("Wie weet" om wat voor redenen), dat zijn zaak een vervolg zal krijgen voor het Hooggerechtshof, dat opnieuw zal moeten beslissen. Het is erg waarschijnlijk, zoals hij zelf zegt, dat over 100 jaar niemand meer aan hem denkt, maar het is mogelijk dat zijn zaak nog herinnerd zal worden als de zaak waarin het Hooggerechtshof zich niet liet leiden door angst en een juiste beslissing nam door Guantánamo te sluiten. Laten we hopen dat die voorspelling klopt.
© 2006 Cristina Caramés Espada, columniste bij de Diario de Ferrol; vertaald en gepubliceerd met toestemming van de schrijfster (gepubliceerd in de Diario de Ferrol op 2 december 2006).

Geen opmerkingen: