Korte voorgeschiedenis:
De man (Josep) had in de jaren 1960 enkele jaren in Nederland gewerkt. Hij was vóór die tijd al verloofd met Carme, maar hij wilde eerst een vaste baan en voldoende inkomen voordat hij met haar wilde trouwen (dat was trouwens een voorwaarde van zijn aanstaande schoonvader). Nadat hij enkele jaren in Nederland gewerkt had en een goede woning gevonden had (in Schiedam) trouwde hij met Carme. De wittebroodsweken vierden ze in Schiedam, want Carme kwam natuurlijk mee naar Nederland. Ze had, zoals dat toen maar al te gebruikelijk was, in Spanje nooit gewerkt en zou zich in Nederland 'uiteraard' met het huishouden bezighouden. Alles leek goed te gaan: Josep was nog steeds tevreden met zijn baan, ze konden zich een redelijk leven permitteren en de toekomst leek alleen maar mooier toen Carme na enkele maanden in verwachting bleek te zijn.
Voor de bevalling ging zij naar Spanje (volgens de traditie zou haar moeder bij de bevalling aanwezig zijn - Josep niet!) en gezien haar nog niet erg beste Nederlands leek een bevalling in Barcelona logisch. Na de bevalling wilde Carme eigenlijk (mede onder druk van haar moeder) liever in Barcelona blijven en omdat Josep niet erg enthousiast was over een huwelijk op afstand zocht -en vond- hij werk in Spanje, zodat hij zijn contract niet verlengde en na ongeveer een half jaar Spanje vertrok.
Josep had tijdens zijn werk in Nederland gedurende enkele jaren AOW-premies betaald en zou dan ook vanaf zijn 65e een klein AOW-pensioentje krijgen. Ook Carme was tijdens het kleine jaar in Nederland verzekerd geweest voor de AOW (ook al had ze hier niet gewerkt, maar voor AOW-verzekering is het voldoende om in Nederland te wonen) en zou vanaf haar 65e een nog kleiner AOW-pensioentje (2% van de volledige AOW) krijgen. Josep werkte, in goede gezondheid, door totdat hij 65 werd en kreeg toen een Spaans ouderdomspensioen, én een Nederlandse AOW (10% vanwege zijn 5 verzekeringsjaren) met een -zelfs hogere- toeslag voor zijn jongere echtgenote. Toen Carme 65 werd kreeg zij ook een AOW (2%, op dit moment ongeveer € 13,00. Jammer genoeg viel wel de toeslag weg, maar het Spaanse pensioen van Josep was gelukkig toereikend voor de geringe behoeften van het -nog steeds gezonde- echtpaar.In 2006 werd in Nederland de ZVW, de Zorgverzekeringswet (of "Zorgverziekingswet", zoals ik hem in mijn weblog noem) ingevoerd en er werd ineens premie ingehouden op de AOW van beiden, terwijl ze voordien nooit ziekenfondspremie hadden hoeven betalen. Josep maakte met behulp van mijn vriend bezwaar bij de Sociale Verzekeringsbank (de SVB, die zijn AOW uitbetaalt) en uiteindelijk kreeg hij, na vele maanden, van het College voor Zorgverzekeringen
Dat wil zeggen: totdat Carme onlangs een rekening kreeg van het College voor Zorgverzekeringen: ze moest aan 'nominale premie' voor de ZVW nog meer dan 300 euri betalen. Ook had ze van de Sociale Verzekeringsbank al een brief gekregen dat haar AOW voortaan niet meer uitbetaald zou worden, omdat de ZVW-premie hoger was dan haar AOW, maar ze hadden zich er toen al bij neergelegd dat ze dan (ook al begrepen ze er niets van) voortaan zich moesten zien te redden zonder haar toch al geringe AOW.
Het feit echter dat ze nu ineens die factuur zou moeten betalen en -naar Antonio meende te begrijpen- ook voortaan een rekening zou krijgen voor de premie die niet op haar AOW kon worden ingehouden- schoot Josep en Carme -en Antonio- behoorlijk in het verkeerde keelsgat. Antonio ging met Josep naar de Spaanse SVB, waar hem verteld werd dat ze al meer van dergelijke gevallen gezien hadden, maar dat ze helaas niet veel meer konden doen dan namens Carme bezwaar maken bij de SVB (maar dat kon Antonio zelf ook wel). Antonio en Josep gingen ook nog naar het Nederlandse Consulaat, maar daar was de boodschap zo mogelijk nóg duidelijker: de wet is nu eenmaal zo en het heeft geen zin bezwaar te maken.
Toen herinnerde Antonio zich dat ik indertijd ook een aantal jaren Nederlands recht gestudeerd had en belde mij. Ik kon hem niet meteen helpen (ik val hier in Nederland zelf ook onder de ZVW, maar voor mij was de overgang naar de ZVW vooral een andere polis: de premies veranderden toch elk jaar, dus dat was voor mij niet echt een grote overgang), maar beloofde hem te proberen meer te achterhalen. Het resultaat van dat zoekwerk is werkelijk onthutsend - vandaar dat ik (met instemming van Antonio, Josep en Carme) het hele verhaal in mijn weblog uiteenzet (met veranderde namen, op verzoek van Josep en Carme).
Korte voorgeschiedenis 2:
Vanaf ongeveer 1750 bestaan er in Nederland, naast de Armenzorg voor de "onvermogenden", voor "minder vermogenden" een soort ziekenfondsen (in eerste instantie "Anonieme Sociëteiten", veelal opgericht door artsen, maar ook door de Maatschappij tot Nut van het Algemeen en door particulieren).
In 1846 werd door artsen het Algemeen Ziekenfonds Amsterdam opgericht (als protest tegen particuliere fondsen, waarbij nogal eens wat scheef zat), waarbij een maximum inkomen werd gehanteerd voor toelating van verzekerden (de latere 'ziekenfondsgrens').
Rond 1880 ontstonden er nog "onderlinge fondsen" van vakbonden e.d., maar het eigenlijke ziekenfondsstelsel werd pas op 01.11.1941 (onder de Duitse bezetting) opgezet via het Ziekenfondsbesluit. Na de Tweede Wereldoorlog werd dat besluit omgezet in een wet, die in grote lijnen van toepassing bleef tot 2006. Het Ziekenfondsbesluit (en de latere Wet) gold voor iedere ingezetene onder een bepaalde inkomensgrens.
Onder het premierschap van Joop den Uyl werden (door Staatssecretaris Jo Hendriks van Volksgezondheid) plannen gemaakt voor herziening van de gezondheidszorg, waarvan een belangrijk onderdeel het voorstel was om alle Nederlandse ingezetenen in één ziekenfondsstelsel onder te brengen. Ten onrechte wordt hiernaar nog wel eens verwezen door aanhangers van de ZVW, want ook hierdoor zijn alle ingezetenen (en zoals nu blijkt zelfs ook sommige niet-ingezetenen) ondergebracht in één stelsel - maar dan wel een stelsel dat uiteindelijk op winstbejag berust...
Naar aanleiding van conclusies uit 1987 van de Commissie Dekker (onder het kabinet Lubbers II) werd voor het eerst de ziekenfondspremie (die tot toen volledig werd berekend in een vast percentage van het inkomen) opgesplitst in een gedeeltelijk procentuele premie en een gedeeltelijk nominale premie. Deze nominale premie bedraagt voor iedere verzekerde evenveel en is dus duidelijk in het nadeel van de minder vermogenden en in het voordeel van de hogere inkomens - niet vreemd gezien de rechtse signatuur van de Nederlandse politiek vanaf eind jaren 1970 (tot op heden).
Bij de ZVW geldt (voor ingezetenen, heb ik nu ontdekt) alleen nog een nominale premie (die officieel per verzekeraar anders is, maar in de praktijk weinig verschilt). Hierdoor is de ongelijkheid tussen de lagere en de hogere inkomens nog eens extra vergroot. Om de ergste financiële gevolgen te verzachten is dan weer (leve de bureaucratie!) een zorgtoeslag bedacht, die -om het simpel te houden- door de Belastingdienst wordt uitgevoerd, en die afzonderlijk moet worden aangevraagd.
Terug naar Josep en Carme:
Antonio vroeg zich af of het voor Carme mogelijk was (en zoja hoe) om afstand te doen van haar AOW, want "het is natuurlijk absurd om voor een verplichte (én overbodige) verzekering meer premie te betalen dan men aan inkomen ontvangt". Het vreemde in deze situatie is inderdaad dat Carme (net als iedere 65+-er in Spanje) 'gratis' (d.w.z. uit de staatskas) verzekerd is voor de gezondheidszorg. Door de ZVW, die voor haar verplicht is volgens de EU-Verordening, 'krijgt' ze nu recht op exact dezelfde verstrekkingen, waarop zij voordien gratis recht had. En daar moet ze dan ook nog eens meer premie betalen dan ze zelf heeft.
Agnes Kant (van de SP) had al op 23 december 2005 aan minus-ter Hoogervorst vragen gesteld over de consequenties van de ZVW voor "oudere remigranten". De vragen en antwoorden zijn te vinden via Overheid.nl door daar (onder "Vrij woord of zinsdeel") te zoeken naar 2050605540.
Haar eerste vraag luidde "Wat is uw reactie op het probleem dat duizenden oudere remigranten na 1 januari 2006 door invoering van de nieuwe Zorgverzekeringswet meer geld kwijt zijn aan premies dan ze aan AOW ontvangen?"
Hoogervorst geeft geen antwoord, maar licht toe dat "het grotste probleem voor remigranten [...] de betaling van de nominale component" is. Betrokkenen komen echter in aanmerking voor een zorgtoeslag [hierop kom ik ook nog terug].
Verder vraagt Agnes Kant nog "Wat is uw reactie op de constatering [...] dat het wel mogelijk is afstand te doen van het recht op AOW maar niet van de plicht premies te betalen voor de zorgverzekering?"
Hierop antwoordt H.: "De verplichting tot betaling van premies [...] vloeit voort uit het feit dat men rechthebbende is op een pensioen. Het ontvangen van het pensioen is niet maatgevend. Door afstand te doen van de ontvangst van AOW kan men derhalve niet de premieheffing of het verschuldigd zijn van de bijdrage ontlopen." (let op dat laatste woord!)
Het komt er dus op neer dat Carme, omdat zij duidelijk meer aan premie verschuldigd is dan zij aan AOW ontvangt, wél afstand kan doen van haar AOW, maar dat zij de verplichte premie niet kan ontlopen (alsof het om een misdadiger gaat die een baard laat staan om aan arrestatie te ontkomen!). Het is nog niet tragisch genoeg dat iemand afstand wil doen van een verworven recht (de AOW), maar dat daarenboven de onevenredig hoge premie hoe dan ook betaald moet worden.
En de toegezegde zorgtoeslag? Tja, onder druk van een aantal organisaties heeft het Nederlandse régime de ZVW aangepast. Hierbij is een zogenaamde woonlandfactor ingevoerd, die de premie verhoogt of verlaagt conform het niveau van de verstrekkingen in het woonland van betrokkene. Voor Spanje is deze woonlandfactor op 35,57% gesteld, wat betekent dat de nominale premie gehalveerd wordt (als ik het van Antonio goed begrepen heb is die nu voor Spanje ongeveer € 29,63 per maand). Het CVZ heeft intussen Carme geínformeerd dat haar woonlandfactor te laag is om nog voor zorgtoeslag in aanmerking te komen. Carme krijgt (zou moeten krijgen) dus aan AOW maandelijks € 13. Daarop wordt een klein bedrag ingehouden aan procentuele premie. Daarnaast is ze elke maand ook nog eens zo'n € 30 verschuldigd aan nominale premie. Dat komt er dus op neer dat ze, naast het feit dat ze van haar AOW nooit meer iets ziet, ook nog eens elke maand meer dan € 15 ergens vandaan moet zien te halen om in de bodemloze put van de B.V. Nederland te storten.
Antonio verzekerde me dat Josep en Carme ook door deze geldpikkerij niet zouden verhongeren, maar hij kon een en ander volstrekt niet combineren met de geweldige verhalen die Josep en Carme (en ikzelf indertijd trouwens ook) hem vertelden over de Nederlandse overheid en samenleving.
Ik heb bij het CVZ (de -Spaanstalige- brief aan Carme bevatte een telefoonnummer, waar ze echter alleen in het Nederlands te woord kon worden gestaan) geprobeerd uit te vinden of er voor Carme een oplossing was, maar volgens de -overigens vriendelijke- dame aan de andere kant van de lijn was Carme verplicht, hoe vervelend ze dat ook vond, om de premie te voldoen. De stem kon (of wilde?) me niet vertellen wat er zou gebeuren wanneer Carme die premie niet zou kunnen (of willen) betalen.
Het is diep tragisch gesteld met Nederland! Hoe is het mogelijk dat een land, dat zich altijd heeft laten voorstaan (en dat al te vaak nog steeds doet) op haar geweldige stelsel van sociale zekerheid, nu verworden is tot een ordinaire oplichter van mensen die zich niet kunnen verweren? Hoe is het toch mogelijk dat een regeling die bedoeld was om er voor te zorgen dat iedereen aanspraak kon maken op een adequate gezondheidszorg is verworden tot een straf, waarbij mensen (ook al gaat het maar om "duizenden" gevallen, zoals Agnes Kant citeerde uit een artikel in NRC/Handelsblad van 21 december 2005) - zonder dat ze er enig voordeel bij hebben - uitgekleed worden.
Graag wil ik nog steeds geloven dat de bovengenoemde misstand het tragische gevolg is van de walgelijke haast waarmee Hoogervorst de ZVW per se op 1 januari 2006 wilde laten ingaan, en ik hoop nog steeds dat het nieuwe Balkenkabinet inziet dat dit effect van deze wet volstrekt asociaal is (of anders dat er iemand in slaagt in Straatsburg een uitspraak los te krijgen, waardoor Nederland gedwongen wordt de wet aan te passen). Het duurt echter wel lang voordat ik een verbetering zie, en mijn hoop op aanpassing krimpt steeds sneller...
Geen opmerkingen:
Een reactie posten