dinsdag 8 mei 2007

OV-chipkaart - oplichting of spionage?

Naar aanleiding van een recent bericht hier is een off-topikse (waarbij ik me dan afvraag hoe iets hier werkelijk off topic kan zijn) discussie ontstaan over de OV-chipkaart. Ik heb daar al eerder iets over gezegd, maar het kan geen kwaad er nog eens op terug te komen, omdat de plannen toch steeds meer vorm beginnen te krijgen (onlangs kreeg ik daarover nog een in alleluya-tonen geklankzette brief van de NS). Er zijn minstens drie redenen om geen vertrouwen te hebben in deze kaart:

1. Alles wat door de PvdA en/of CDA [de DA-partijen] gesteund wordt (of dat nu gebeurt in medeplichtigheid met de VVD, zoals onder Wim Kots, of met de mini-deelname van Rauwvoet) moet zeer ernstig geanalyseerd worden voordat we zelfs maar kunnen denken dat de verhaaltjes meer zijn dan de beloften van een paradijs na de dood.

We weten intussen allemaal wat de verhaaltjes van politici inhouden.
Zalm en Balk beloofden ons een fantastische vooruitgang in de economie, maar vandaag zag ik in de Metro dat Nederland op zijn lazer kreeg van "Brussel" (de Europese Commissie?) van de EU omdat in een economisch gunstige tijd hier het begrotingstekort stijgt.
De PvdA beloofde ons een onderzoek naar de Nederlandse deelname aan de Bushiaanse oorlogen, maar die belofte werd gauw weggemoffeld, omdat Wouter Bush vooral graag mee wilde regeren, ook al had hij ons verzekerd dat hij nóóit ónder Balk zou willen dienen. Het regeerakkoord beloofde gratis schoolboeken, maar ook daar komt voorlopig in ieder geval niets van terecht.

2. De OV-chip is een ideaal middel om ons op te lichten. Immers voor elk treintraject wordt geregistreerd wanneer we een perron opgaan (trein en metro, althans in Amsterdam) of wanneer we in een bus of tram stappen en wanneer we het perron, de tram of de bus verlaten. De afstand tussen de twee registraties wordt berekend en de kosten worden van ons tegoed afgetrokken. Om te beginnen heb ik geen enkel vertrouwen dat niet gemakshalve de prijzen automatisch met 10% verhoogd worden, want er is geen enkele controle mogelijk, zoals wel bij de huidige kaartjes.
Maar bovendien worden we hoe dan ook nog eens dubbel geflest. Retourbiljetten zijn hoogstwaarschijnlijk niet meer mogelijk, want dat maakt het toch al krakkemikkige systeem nóg onbetrouwbaarder. In plaats van een retourbiljet van bijvoorbeeld Abcoude naar Enkhuizen (€ 20,90), betaal ik nu twee enkele reizen (2 x € 11,40 = € 22,80). De volgende flespraktijk is echter dat ik voor dit traject in Amsterdam van het ene perron naar het andere moet, dus dan wordt het: Abcoude - Amsterdam CS - € 3,10; trap af en trap op naar een ander perron: Amsterdam CS - Enkhuizen - € 9,40. In totaal ben ik dus voor een enkeltje Abcoude- Enkhuizen € 12,50 kwijt en voor een retourreis wordt dat € 25,00, terwijl een retourtje nu nog € 20,90 kost. (Tarieven volgens de reiswijzer van NS - zojuist opgezocht).

3. We kunnen theoretisch anoniem reizen met de OV-chip, maar dan wordt het allemaal nóg duurder.
Hoewel, anoniem? Als je die anonieme chipkaart betaalt met je pinpas, is het een koud kunstje het nummer van de anonieme kaart te koppelen aan je niet anonieme pinpas. Op deze manier ben je dus overal te volgen met je OV-chipkaart. Je moet maar toevallig een paar keer toevallig om heel andere redenen (een boekenbeurs, een bijeenkomst van radio-amateurs) naar plaatsen reizen waar ook naar terrorisme riekende praktijken plaatsvinden (een krakersfeest, een vakbondsdemonstratie, of een Turkse bruiloft) en je bent al een potentiële terrorist - en dat rechtvaardigt uiteraard een uitvoerigere begluring.

Laten we ons echter niet al te gek laten maken, want ook zonder de OV-chipkaart zijn we niet anoniem (maar wel minder oplichtbaar!). Ook onze GSM stuurt voortdurend kankerverwekkende of -bevorderende signalen uit, waardoor duidelijk is waar je bent, het kentekennummer van je auto, motor of brommer is bekend, als je ergens met je credit card of je pinpas betaalt is duidelijk waar je je bevindt en als je in een internet-café je e-mail bekijkt, tja... ook dan weten ze waar je bent.

Big Brother heeft al lang onze hele maatschappij onder controle, en het enige dat de OV-chipkaart daaraan toevoegt is dat we ongeremd bestolen en opgelicht kunnen worden. Dat is voldoende reden om er tegen te strijden, maar laten we niet denken dat we ons weer ongecontroleerd in Nederland (of in het grootste deel van Europa) kunnen bewegen als die kaart niet wordt ingevoerd.

Overigens... hoe gevoelig zijn die OV-chip-detectoren? Stel je voor dat ik in het centrum van Amsterdam werk en in Purmerend woon. Omdat ik de hele dag al op kantoor zit, fiets ik naar en van mijn werk (ik ken verschillende mensen die dat doen!) Ik loop met de fiets door de hal van Amsterdam-CS om naar de pont te gaan (dat doen talloze mensen) en ik kom een beetje in de buurt van zo'n chiplezer (niet moeilijk, want ze staan in de hal aan het begin van de trappen naar de perrons). Ik fiets naar Purmerend langs het Noord-Hollands Kanaal, neem het pont bij Ilpendam en daarna fiets ik over de Jaagweg door naar Purmerend. Vlak bij Purmerend is een bushalte (waar heel wat bussen stoppen), pal aan het fietspad, en daar staat net een bus op het moment dat ik daar voorbijfiets. Kan die bus dan mijn OV-chipkaart detecteren, omdat ik die voor het gemak in mijn portemonnaie heb, net als mijn pinpas en het pasje van mijn ziektekostenverzekering? Dat kan ook nog leuk worden, wanneer ik aan het eind van de maand ontdek dat ik elke dag twee keer van Purmerend naar Amsterdam (resp. v.v.) gereisd heb met het openbaar vervoer...

2 opmerkingen:

Anoniem zei

Dank ivm (wederom) topic maken van de chipkaart...

Het verhaal sluit goed aan op mijn gdachten over dit onderwep; ik zou dit nog willen aanvullen met:

Het voorbeeld van een onderbroken reis: Als ik nu een weekendretour Rotterdam-Enschede koop, dan kan ik rustig onderweg uistappen en een wandeling maken in bijvoorbeeld Gouda; Utrecht of Amersfoort. Op de terugweg doe ik dat ook.
Krijg ik straks met de chipkaart een rekening voor 4 korte enkele reizen? Zoals men wellicht weet, is een korte reis per kilometer duurder dan een lange reis.

Wat me ook interesseert is wat voor gedonder de vakantiegangers uit andere landen gaan krijgen, bijvoorbeeld een Antwerpenaar die een retour Amsterdam koopt.
Laat staan bij reizers die van verder komen zoals uit Zwitserland of Italié en die onze taal niet spreken.

Wat als de chiplezer niet goed funktioneert en mij wel de bus ziet in gaan, maar niet detecteert dat ik er weer uit ga... krijg ik dan een torenhoge rekening omdat ik kennelijk dagenlang in een bus gewoond heb?

(overigens heb ik ergens gelezen dat er niet meer dan 30 EU op de kaart mag staan, dus dat zou nog kunnen meevallen)

En hoe gaan ze het "geld terug bij vertraging" uitvoeren? Een paar maanden geleden ging ik naar Deventer en zowel op de heen- als de terugreis had ik ruime vertraging. Je kan dan een formulier invullen en dan moet je de originele kaartjes meesturen, waarna je een gedeelte van de reissom terg krijgt. Wat voor bewijs is er bij de chipkaart? Dat is er alleen als de "reis" van die kaart is geregistreerd in combinatie met mijn persoonsgegevens! Als je een anonieme kaart hebt, krijg je dan niks terug??

Tja, ze zeggen dat de reis nu eerlijker wordt berekend. per kilometer. Nu, ik denk dat de kilometers niet de enige maatstaf moeten zijn. Immers, een reis door het centrum van zeg maar Den Haag kost relatief meer brandstof en tijd dan een kilometer over het spoor door de Veluwe.

Het zal mij benieuwen, maar ik heb het sterke vermoeden dat achteraf zal blijken dat we er slechter aan toe zijn geworden. Reizen duurder; en onhandiger want die kaart kan je vast niet opladen bij de sigarenboer op de hoek, en een hoop extra SPAM in de brievenbus (behalve dan bij de anoniemen;-).

Anoniem zei

de ano(lame)nie(lache)me ov-klauwkaart

Voor al die mensen die dat gegluur van Big Brother in hun persoonlijke gedrag en verkeer allang meer dan zat zijn, had het tuig dat ons de OV-chipkaart als een spektakulaire uitvinding had willen opleggen, een prachtige oplossing bedacht: de 'anonieme' OV-chipkaart, een zelfde soort kaart, maar dan een die niet aan jouw naam en jouw adres was gekoppeld.

Hemeltergend schitterend die uitvinding, op een paar uiterst kleine minpuntjes na natuurlijk: [1] het ding is voorzien van eenzelfde (mogelijk zelfs eksakt dézelfde) chip, die in ieder geval bedragen en reisdoelen kan registreren en die kan kommuniceren met 'leespoortjes', en [2] er is niemand mij kan/durft/wil/zal garanderen dat de chip geen andere gegevens opneemt en doorvertelt.

Kópen kun je dat ding inderdaad anoniem, met kontant geld - dat je eerder ergens anders uit de muur gehaald moet hebben, want het ter plekke van je pinpas of kredietkaart af laten halen geeft al een zeer stevige mogelijkheid om jouw persoonlijke gegevens op het OV-plastiek te laten meesmokkelen (net zoals de kassabon in de supermarkt dat zo vrolijk kan vermelden: betaald met pinpas 8901 van rekening nummer 1234567).

Goed, je bent slim geweest, en hebt een écht anonieme trein-tram-trolley-bus-kaart aangeschaft met daarop zoveel geld als mogelijk is, eh, helaas is dat maar € 30,00 - dat lage maks-bedrag is zogenaamd om jou te beschermen tegen al te grote deuken in je vermogen bij verlies of diefstal van die kaart, maar in werkelijkheid is het om je te verplichten na elke 'wereldreis' (lees Abcoude-Enkhuizen en terug) ergens het geval weer op te laden. En ook dat biedt weer mogelijkheden om je bewegingen in de gaten te houden.

Want eh, dat opladen, hoe doe je dat? Kan dat 'anoniem' met kontant geld? Nee, daarvoor moet je een pinpas gebruiken (en daar kúnnen kosten voor in rekening gebracht worden, binnenkort kan het misschien ook via een kredietkaart, maar kontant gaat nauwelijks - de kaartautomaten van NS werken ook alleen nog maar op plastiek en muntgeld, al tijden niet meer op papiergeld en iemand die met een zak muntjes een treinkaartje koopt, wordt op z'n minst bevreemd bekeken, maar krijgt ook wel eens persoonlijke begeleiding naar én ván de trein, de eindbestemming moet in dat laatste geval dus zijn doorgegeven).

NS zal (theoretisch) vast wel willen/kunnen bedenken dat er een achteraf-mindering plaats zal moeten vinden als iemand op één dag Abcoude-Amsterdam-Enkhuizen én Enkhuizen-Amsterdam-Abcoude vertreind, maar toevallig kan dat natuurlijk alleen maar als het een gepersonaliseerde kaart betreft, want in het (aanfluitend) anonieme geval ben IK natuurlijk van Ab naar Enk gereisd en JIJ van Enk naar Ab, want dat RECHT heb je met een anonieme (= niet-persoonsgebonden) kaart (dus dan wordt dat vanzelfsprekend ook gedaan door iedereen met zo'n kaart) - overigens hebben ze daar al iets op bedacht: in plaats van dat je de poortjes laat registreren waar je op- en uitstapt en berekenen wat je dat gaat kosten, koop je vantevoren een reis (enkel/retour): die LAAD je via de automaat (eventueel via je pinpas) op je ov-plastic, dus die betaal je vooraf.