zondag 9 september 2007

Karl Marx over het milieu (in 1867!)

Voor 'moderne' economen is Karl Marx natuurlijk allang achterhaald, maar dat verandert niets aan het feit dat deze 1½ eeuw geleden al ontwikkelingen heeft voorspeld die zich nu voordoen, zoals het steeds grootschaliger worden van de productie (globalisatie).

Zo schreef hij in deel I van «Das Kapital» (ik citeer uit de vierde druk [1890], Marx-Engels Werke, deel 23):
En elke vooruitgang in de kapitalistische landbouw is niet slechts een vooruitgang in de kunst van het beroven van de arbeider, maar ook in het beroven van de grond; elke vooruitgang in de verhoging van de vruchtbaarheid [van de grond] in een gegeven periode is tegelijk vooruitgang in de vernietiging van de blijvende bronnen van deze vruchtbaarheid. Hoe meer een land, zoals de Verenigde Staten van Noord-Amerika bijv., zich voor zijn ontwikkeling baseert op de grootindustrie, des te sneller verloopt het vernietigingsproces. De kapitalistische productie ontwikkelt daarom uitsluitend de techniek en de combinatie van het maatschappelijke productieproces door tegelijkertijd de bronnen van elke rijkdom te ondermijnen: de aarde en de arbeider. (blz. 529/530)
Denk in deze context aan de ongebreidelde productie van nutteloze en zinloze zaken, de productie van kwalitatief slechte artikelen, en de -vooral op luxe en snobisme gebaseerde- verspilling van energie en grondstoffen. Wie heeft bijv. een verspillende SUV nodig? Dat nog afgezien van de vraag waarom iemand een auto nodig meent te hebben. Ikzelf leef al tientallen jaren zonder auto zonder die te missen. Als er al eens een keer geen andere optie is, kan ik me van het uitgespaarde geld zonder problemen een taxi permitteren of eventueel voor één of enkele dag(en) een auto huren.

Geen opmerkingen: